نگه داری مو

مو از نظر فیزیولوژی بافت زنده ای نیست و به محض اینکه مو از سطح پوست خارج می شود، هیچ فعالیت حیاتی از خود بروز نمی دهد و بلند شدن مو نیز به خاطر رشد مو از ریشه صورت می پذیرد. اهمیت مو بیشتر از جنبه ی ظاهری و زیبائی است و امروزه داشتن موهای پرپشت و خوش ظاهر به یکی از معیارهای سلامت و جذابیت ظاهری اشخاص تبدیل شده است و ریزش یا کم پشت شدن موها گاهی به معضلی در ایجاد روابط اجتماعی تبدیل شده و مشکلات عدیده ای برای مبتلایان به این حالات ایجاد می کنند. بجز گوسفند مرینوس و سگ پودل، در سایر پستانداران و منجمله انسان ها، مو دوره یا فازهای متعددی در زمان حیات خود دارد. در دوره ای از زمان که بین سه تا شش سال متفاوت است در مرحله ی رشد طولی قرار دارد که به این دوره، دوره ی زایش یا فاز آناژن گفته می شود، در دوره ی خواب یا فاز تلوژن که بین سه تا شش ماه طول می کشد، مو دیگر رشد طولی نداشته و در حالت بدون فعالیت باقی می ماند، پس از آن دوره ی ریزش یا فاز کاتاژن فرا می رسد که حدود سه تا شش هفته ادامه می یابد و مو بتدریج دچار ریزش می شود. در هر لحظه از زمان حدود 80 تا 90% از موها در مرحله ی رشد، 8 تا 18% در مرحله ی خواب و 1 تا 2% از موها در مرحله ی ریزش قرار دارند. اگر به طور متوسط حدود 100000 تارمو در سر افراد وجود داشته باشد، روزانه حدود 80 تا 100 تارمو به طور طبیعی دچار ریزش می شوند. مطالعات متعدد نشان داده اند که تراشیدن موها باعث افزایش سرعت رشد آنها نمی شود. چندین عامل می توانند ریزش موایجاد کنند که مهم ترین عامل در هر دوجنس زن و مرد عامل هورمونی است که تحت تأثیر مستقیم عوامل ژنتیکی قرار دارد و ریزش موی آندروژنتیک مشکلی شایع در بین زنان و مردان است. عوامل تغذیه ای، بیماری های داخلی بخصوص بیماری های غدد درون ریز بدن از قبیل مشکلات تیروئیدی، بیماری دیابت و بیماری های غدد فوق کلیوی، رژیم های غذائی ناصحیح و استرس های روحی همه جزو عوامل مؤثر در ریزش مو هستند. مو به شکل طبیعی از چندین لایه ی متحدالمرکز تشکیل شده است که خارجی ترین لایه ی آن یا کوتیکول وظیفه ی مراقبت از مو در برابر عوامل مختلف شیمیائی و فیزیکی را برعهده دارد و تمامیت شکلی ساقه ی مو را به وجود می آورد. موی سالم موئی است که این لایه در آن دچار آسیب و ورقه ورقه شدن نشده باشد. موی سالم درخشان، براق و صاف بوده و حالت دو یا چند شاخه شدن، شکنندگی یا زبری یا لختی بیش از حد را ندارد. به راحتی شکل می پذیرد و در هنگام لمس ضخامت و در عین حال قوام و استحکام دارد، به راحتی از ریشه جدا نمی شود و با یک یا چند بار شانه کشیدن حالت می پذیرد.

از سوی دیگر موی آسیب دیده کدر، وز، چند شاخه، زبر یا شکننده و در برخی موارد خردشده است، حالت پذیری متناسبی نداشته و رشد طولی کافی نیز ندارد. در برخی موارد نیز در طول ساقه ی مو رنگ مو به طور متناوب تیره و روشن می شود. شوره داشتن پوست سر نیز ظاهر موها را پوسته دار و ناخوشایند می کند.

سشوار و اتو کشیدن موها، دکلره کردن و رنگ کردن افراطی موها، برس های خشن و بخصوص برس های گرد و پیچی، شستشوی زیاده از حد، شامپوهای نامتناسب،استفاده از رنگ های غیر استاندارد یا رنگ کردن افراطی و بیش از حد موها در کنار بیماری های داخلی بدن بخصوص بیماری های تیروئیدی، کم خونی ها و فقر مواد تغذیه ای، بیماری های پوستی از قبیل اکزما، پسوریازیس یا لیکن پلان سر و همچنین بیماری های بخصوصی که ساقه ی مو را درگیر ساخته و به شکل دانه تسبیحی شدن ساقه ی مو، شکسته شدن زودرس مو یا چند شاخه شدن مو خود را نشان می دهند؛ همگی در آسیب رساندن به لایه ی کوتیکول مو دخالت دارند.

با توجه به علائم ذکر شده در بالا توصیه می شود همه ی افراد به شکل ظاهری و تغییرات موهای خود دقت کافی داشته و با بروز هر مشکلی با پزشک متخصص مشورت کرده و توصیات وی را انجام دهند.

توصیه های عمومی برای جلوگیری از تغییرات ساقه ی مو و بهبود وضع ظاهری موها عبارتند از:

داشتن تغذیه ی متناسب و متعادل که به مقدار کافی حاوی پروتئین، ویتامین های مختلف بخصوص ویتامین های گروه ب، ریز مغذی هایی از قبیل روی، منگنز، سیلیسیوم و مس باشد و گنجاندن سبریجات و میوه جات تغذیه، روغن های حاوی اسیدهای چرب گروه امگا در برنامه ی غذایی روزانه؛ مصرف مقادیر کافی آب و مایعات در طی روز؛ شناختن ذات موها و دانستن جنس موها که از نوع خشک، چرب یا معمولی است و استفاده از شامپوهای متناسب با جنس مو، خودداری از دکلره کردن یا رنگ کردن مکرر موها و بخصوص استفاده از رنگ موهای روشن در افرادی که ذاتاً موهای تیره دارند، عدم استفاده از مواد شیمیائی مخصوص فر کردن یا صاف کردن موها؛ عدم استفاده ی افراطی از سشوار یا اتوی مو؛ درمان شوره ی پوست سر بر اساس چرب یا خشک بودن شوره طبق نظر پزشک متخص؛، عدم استفاده از برس های فلزی یا پیچی یا بستن محکم یا دم اسبی کردن موها؛ پوشاندن موها در شرایط هوایی پر گرد و غبار یا آلودگی بیش از حد هوا؛ داشتن استراحت و خواب کافی؛ دوری از استرس ها گوناگون روزمره و بالاخره کوتاه و مرتب نگاه داشتن منظم موها.

در نهایت باید گفت در برخی از حالات علیغم توصیه های فوق و رعایت کلیه ی اصول پیشگیری و مراقبت از مو، ریزش یا شکننده بودن موها ادامه می یابد که در این موارد باید تشخیص علت و انتخاب رویکرد مناسب درمانی را به پزشکان متخصص صاحب تجربه درحوزه ی بیماری های مو سپرد و از خوددرمانی یا تجویز درمان های مختلف برای دیگران خودداری کرد.